Źródła i konsekwencje poparcia dla praw kobiet – analiza z poziomu makro, mezo i mikro

IDUB UW

PSP 501-D125-20-5004310

Celem niniejszego projektu jest ustalenie, jakie czynniki kształtują postawy wobec aborcji i różnych
definicji gwałtu oraz jakie są skutki tych postaw. W swoim rozumowaniu zakładamy, że regulacje
prawne mogą zostać uszeregowane od najmniej (całkowity zakaz aborcji) do najbardziej korzystnych (możliwość przeprowadzenia aborcji bez podawania konkretnej przyczyny) dla kobiet. Dodatkowo, różnicujemy między trzema poziomami, na których rozlokowane są potencjalne źródła postaw wobec praw kobiet – mikro (seksizm), mezo (normy społeczne, brzmienie pytań sondażowych) i makro (regulacje prawne). Chociaż zakładamy, że proponowane zależności ujawnią się zarówno u kobiet (grupa niskiego statusu), jak i u mężczyzn (grupa wysokiego statusu), powinny być one słabsze dla kobiet, których identyfikacja grupowa może zmniejszać poziom seksizmu czy zwiększać poparcie dla liberalizacji prawa do aborcji.

Głównym motywem podjęcia ww. problemu badawczego jest chęć zrozumienia zmieniającej się
rzeczywistości społecznej. Poparcie społeczne dla praw kobiet ewoluuje, powinnością nauk
społecznych wydaje się zatem ustalenie, jakie są źródła i konsekwencje tych zmian. Po drugie,
niniejszy projekt ma na celu uzupełnienie luk w literaturze z zakresu psychologii społecznej i nauk pokrewnych. Poruszona zostanie kwestia postaw wobec różnych definicji gwałtu (tj. obejmującej przemoc oraz opartej o koncepcję zgody), której nie podejmowały dotychczasowe badania. Sprawdzimy też, czy, a jeśli tak – w jaki sposób i u kogo – podkreślanie autonomii kobiet w pytaniach sondażowych przekłada się na poparcie dla przerywania ciąży do 12 tygodnia jej trwania z wyboru kobiety (wcześniejsze badania w tym obszarze skupiały się na konsekwencjach używania
sformułowań „dziecko” vs. „płód”). Wreszcie zbadana zostanie zależność pomiędzy regulacjami
prawnymi na poziomie państw a postawami wobec aborcji. Mimo dostępności zarówno danych z
międzynarodowych badań sondażowych, jak i wskaźnika kwantyfikującego restrykcyjność regulacji
dot. przerywania ciąży, nie znamy publikacji, które referowałyby wyniki tego typu analiz.

Projekt składa się z trzech badań o zróżnicowanych schematach badawczych. Badanie 1 ma
charakter longitudinalny a jego celem jest sprawdzenie podłużnych zależności pomiędzy seksizmem wrogim i życzliwym a postawami wobec praw kobiet. W ramach badania zaplanowane zostały trzy pomiary rozdzielone dwiema 4-miesięcznymi przerwami. Badanie zostanie przeprowadzone na zewnętrznym panelu internetowym a zebrane w jego wyniku dane przeanalizujemy korzystając ze stosunkowo nowej techniki statystycznej, jaką jest krzyżowy model panelowy z efektami losowymi stałych (random intercept cross-lagged panel model, RI-CLPM. Jedną z testowanych hipotez będzie negatywny związek seksizmu wrogiego z poparciem dla definicji gwałtu opartej o koncepcję zgody.

Celem badania 2 będzie sprawdzenie wpływu sformułowania pytania na poparcie dla liberalizacji prawa aborcyjnego. Badanie będzie miało formę eksperymentu i zostanie przeprowadzone na panelach internetowych zewnętrznych firm badawczych. Oczekujemy, że użycie w pytaniach kwestionariuszowych sformułowań podkreślających autonomię kobiet będzie obniżać
poparcie osób badanych dla legalizacji przerywania ciąży do 12 tygodnia z wyboru kobiety. By zyskać pewność, że zaobserwowane przez nas wyniki nie są specyficzne dla jednego kontekstu
kulturowego, badanie zostanie przeprowadzone równolegle na próbie polskiej (N = 1000) i
amerykańskiej (N = 1000).

W badaniu 3 zamierzamy natomiast sprawdzić, w jaki sposób regulacje prawne dotyczące przerywania ciąży (oraz zmiany w tych regulacjach) na poziomie państw łączą się z indywidualnymi postawami względem aborcji. W tym celu skorzystamy z danych pochodzących siedmiu fal World Values Survey oraz Comparative Abortion Policy Index – wskaźnika odzwierciedlającego stopień restrykcyjności prawa aborcyjnego w danym państwie . Sądzimy, że akceptacja dla przerywania ciąży będzie większa w państwach o bardziej liberalnych regulacjach prawnych, a prawidłowość ta będzie występować także przy kontroli innych potencjalnie istotnych zmiennych z poziomu państw. By zweryfikować nasze hipotezy, posłużymy się modelem społecznej krzywej rozwojowej (societal growth curve model; SGCM).

Rezultatem projektu będą artykuły naukowe złożone do renomowanych czasopism
międzynarodowych oraz wystąpienia konferencyjne w kraju i za granicą. Wyniki naszych badań mogą też być uzupełnieniem dla toczącej się dyskusji na temat praw kobiet (i nie tylko) w Polsce.